NỘI DUNG CHÍNH
Thế nào là tràn dịch màng phổi?
Không gian trong màng phổi (the pleural space) là một không gian trống được hình thành bởi màng phổi (*màng phổi: màng kép bao quanh hai lá phổi). Một số bệnh lý sức khỏe, như suy tim, suy thận, suy gan, viêm phổi, ung thư, các bệnh lý viêm mãn tính liên quan tới hệ thống miễn dịch,…có thể là nguyên nhân dẫn tới tích tụ chất lỏng ở không gian trong màng phổi: hiện tượng trên gọi là “tràn dịch màng phổi”.
Khi có tràn dịch màng phổi, người bệnh sẽ thường thấy khó thở khi gắng sức, lâu dần đau vùng xương sườn khi hít thở sâu hoặc khi thay đổi tư thế, ho khan. Bác sĩ có thể nghi ngờ tràn dịch màng phổi khi nghe phổi và chỉ định chụp X-quang lồng ngực để xác định. Mặc dù có thể thấy tràn dịch màng phổi trên phim chụp X-quang lồng ngực, tuy nhiên điều đó không đồng nghĩa với việc có thể xác định nguyên nhân gây ra tràn dịch.
Để xác định được nguyên nhân gây ra tràn dịch màng phổi, bác sĩ sẽ thực hiện chọc hút dịch màng phổi (pleural puncture hoặc thoracentesis) để lấy dịch mẫu làm xét nghiệm.
Phòng xét nghiệm sẽ kiểm tra:
– Số lượng proteins và LDH (Lactate dehydrogenase): điều này sẽ giúp biết được tràn dịch màng phổi do bệnh lý màng phổi hay do thiếu protein trong máu.
– Số lượng và loại bạch cầu: điều này sẽ chỉ ra những nguyên nhân tiềm ẩn của bệnh lý màng phổi.
-Sự hiện diện của vi khuẩn và độ nhạy cảm với kháng sinh thông thường.
Ngoài ra, bác sĩ có thể chỉ định thực hiện các xét nghiệm khác, kể đến như sinh thiết màng phổi, tùy thuộc vào tình trạng cụ thể từng bệnh nhân.
Chọc hút dịch màng phổi cũng giúp bác sĩ loại bỏ tất cả các chất lỏng tích tụ ở khoang màng phổi làm giảm các triệu chứng ở bệnh nhân.
Thế nào là chọc hút dịch màng phổi?
Chọc hút dịch màng phổi là một thủ thuật xâm lấn nhỏ, cho phép bác sĩ lấy một mẫu dịch lỏng trong khoang màng phổi khi bạn bị tràn dịch màng phổi.
Bác sĩ sẽ bắt đầu thủ thuật bằng một loại kim mảnh và thực hiện dưới gây tê cục bộ trên da, xuyên qua thành ngực cho đến khi vào đến không gian màng phổi của bệnh nhân. Sau đó, bác sĩ sẽ hút chất dịch bằng ống tiêm.
Kim sẽ được tháo ra khi kết thúc thủ thuật.
Nếu lượng chất lỏng không nhiều, thủ thuật này sẽ được thực hiện sau khi xác định vị trí tràn dịch bằng siêu âm.
Bệnh nhân không cần phải nhập viện sau khi làm thủ thuật này nhưng người bệnh sẽ được theo dõi trong 4 tiếng sau đó và chụp X-quang trước khi rời khỏi bệnh viện để đảm bảo rằng bệnh nhân đang ở tình trạng ổn định, không biến chứng.
Thế nào là sinh thiết màng phổi?
Sinh thiết màng phổi là một thủ thuật xâm lấn cho phép bác sĩ trích lấy một mẫu xét nghiệm màng phổi – lớp màng bao quanh phổi.
Có hai cách thực hiện sinh thiết màng phổi:
Chọc hút dịch màng phổi:
– Đây là một thủ thuật xâm lấn nhỏ được thực hiện dưới gây tê cục bộ bởi bởi bác sĩ hô hấp.
-Bác sĩ sẽ bắt đầu thủ thuật bằng một loại kim sinh thiết với kỹ thuật tương tự như chọc hút dịch màng phổi và đưa kim vào thành ngực của bệnh nhân để lấy mẫu bệnh phẩm ở màng phổi. Kim sẽ được loại bỏ sau cùng khi thủ thuật kết thúc.
– Bệnh nhân sẽ không cần phải nhập viện nhưng cần phải ở lại bệnh viện trong 4 tiếng sau đó để chụp X-quang trước khi ra viện để đảm bảo rằng bệnh nhân đang ở tình trạng ổn định, không biến chứng.
Nội soi màng phổi:
– Đây là một thủ thuật xâm lấn được bác sĩ phẫu thuật lồng ngực thực hiện dưới gây mê toàn thân. Bệnh nhân cần nhập viện trước lịch thực hiện vài ngày.
– Thủ thuật trên không đề cập chi tiết trong tài liệu này.
Những rủi ro khi thực hiện chọc hút dịch màng phổi và sinh thiết màng phổi là gì?
Chọc hút dịch màng phổi và sinh thiết màng phổi thường là các thủ thuật chứa đựng một vài biến chứng, có thể kể đến như:
– Đau trong khi làm thủ thuật, thường có thể giảm nhẹ bằng cách tiêm thuốc gây tê cục bộ và sẽ biến mất khi kim được gỡ bỏ.
– Chảy máu: Bệnh nhân tối thiểu có thể bị chảy máu khi kim đâm vào da, hoặc khi làm sinh thiết màng phổi, đặc biệt trong trường hợp nếu bệnh nhân dùng thuốc làm loãng máu hoặc nếu bệnh nhân gặp các vấn đề về máu đông. Đó là lí do tại sao bác sĩ sẽ hỏi bệnh nhân về các thuốc điều trị thường xuyên và tiền sử bệnh lý sức khỏe, sau đó chỉ định bệnh nhân xét nghiệm máu kiểm tra vấn đề đông máu (nếu cần thiết). Hiếm khi, chảy máu có thể chuyển biến phức tạp hơn sau khi thực hiện sinh thiết màng phổi và khi ấy bệnh nhân cần nhập viện đặt ống lồng ngực.
– Tràn khí màng phổi: Dịch màng phổi có thể thay thế bởi không khí, hoặc do có lỗ thủng ở màng phổi trong quá trình thực hiện thủ thuật hoặc thường nhất là do sự giãn nở không hoàn toàn của phổi. Đó là lý do tại sao bệnh nhân nên chụp X-quang lồng ngực để kiểm tra sau thủ thuật. Trong một số trường hợp, không khí phải được loại bỏ bằng cách lồng ống dẫn lưu từ lồng ngực.
– Ho ra máu trong khi thực hiện thủ thuật: Xảy ra rất hiếm và nguyên nhân thường do kim đâm vào phổi. Hiện tượng này thường không đáng lo ngại và sẽ dừng lại sau vài phút.
Khi nào bệnh nhân có kết quả?
Các mẫu mà bác sĩ trích (lấy) từ bệnh nhân sẽ được gửi đến phòng thí nghiệm.
Kết quả phân tích tế bào, proteins và LDH sẽ nhận được sau 01 ngày. Tuy nhiên, kết quả xét nghiệm vi sinh, pathology và lao phổi cần đợi thêm.
Sau chọc hút dịch màng phổi và sinh thiết màng phổi, bác sĩ sẽ hẹn bệnh nhân khám lại trong vòng 05 ngày sau để giải thích các kết quả và kê đơn thuốc điều trị hoặc đề xuất thêm các xét nghiệm cần bổ sung (nếu cần thiết).
