Phế cầu khuẩn (Streptococcus pneumoniae) là một loại vi khuẩn thường trú trong vùng mũi họng của con người, đặc biệt phổ biến trong thời điểm giao mùa, khi độ ẩm tăng cao và nhiệt độ thay đổi thất thường. Tuy tồn tại âm thầm trong cơ thể người lành, phế cầu khuẩn lại có khả năng trở thành “sát thủ giấu mặt” khi hệ miễn dịch suy yếu, gây ra nhiều bệnh lý nghiêm trọng và đe dọa tính mạng, đặc biệt ở trẻ nhỏ và người già.
Phế cầu khuẩn lây nhiễm như thế nào?
Phế cầu khuẩn có thể xâm nhập qua đường hô hấp, sau đó nhanh chóng lây lan và tấn công các cơ quan trong cơ thể. Trong điều kiện bình thường, vi khuẩn này tồn tại ở trạng thái “cộng sinh” trong vùng họng của người khỏe mạnh mà không gây bệnh. Tuy nhiên, khi niêm mạc hô hấp bị tổn thương hoặc hệ miễn dịch suy yếu (do mắc cúm, Covid-19, RSV, Rhinovirus…), phế cầu khuẩn có thể vượt qua hàng rào miễn dịch, phát triển mạnh và gây nhiễm trùng xâm lấn.
Các bệnh lý nguy hiểm do phế cầu gây ra
Phế cầu khuẩn là tác nhân chính gây ra nhiều bệnh lý nghiêm trọng như:
- Viêm phổi: Biến chứng phổ biến, đặc biệt nguy hiểm ở trẻ nhỏ và người cao tuổi.
- Viêm tai giữa, viêm xoang: Thường xảy ra sau khi bị cảm lạnh, cúm.
- Viêm màng não: Khi phế cầu tấn công hệ thần kinh trung ương, có thể gây tử vong hoặc để lại di chứng nặng nề.
- Nhiễm khuẩn huyết: Vi khuẩn xâm nhập vào máu, gây nhiễm trùng toàn thân, đe dọa tính mạng.
Đáng chú ý, nhiễm trùng xâm lấn do phế cầu có thể lan đến nhiều cơ quan cùng lúc, gây tổn thương đa hệ và khó điều trị.
Ai có nguy cơ cao nhiễm phế cầu khuẩn?
- Trẻ em dưới 5 tuổi, đặc biệt dưới 2 tuổi.
- Người cao tuổi trên 65 tuổi.
- Người có bệnh nền mạn tính như tiểu đường, hen suyễn, COPD, bệnh tim mạch.
- Người đang dùng thuốc ức chế miễn dịch hoặc có hệ miễn dịch yếu
- Người sống trong môi trường đông đúc, ít thông thoáng, như nhà trẻ, trường học, trại dưỡng lão…
Phòng ngừa: Vắc xin là chìa khóa
Điều quan trọng nhất để bảo vệ bản thân và cộng đồng trước nguy cơ từ phế cầu khuẩn là tiêm vắc xin phòng phế cầu. Hiện nay đã có các loại vắc xin phế cầu dành cho:
- Trẻ em từ 6 tuần tuổi trở lên (vắc xin phế cầu liên hợp).
- Người trưởng thành và người cao tuổi (vắc xin polysaccharide hoặc vắc xin thế hệ mới).
- Người có bệnh nền hoặc suy giảm miễn dịch.
Ngoài ra, cần kết hợp các biện pháp như:
- Giữ vệ sinh cá nhân, rửa tay thường xuyên.
- Giữ ấm cơ thể, tránh nhiễm lạnh.
- Đeo khẩu trang khi đến nơi đông người, đặc biệt vào mùa dịch.
- Điều trị triệt để các bệnh lý nền và tăng cường miễn dịch.
Kết luận
Phế cầu khuẩn là mối nguy hiểm tiềm ẩn có thể dẫn đến nhiều biến chứng nghiêm trọng, đặc biệt vào thời điểm giao mùa khi thời tiết thay đổi và sức đề kháng giảm. Chủ động phòng bệnh bằng tiêm vắc xin, nâng cao sức khỏe, và cảnh giác với các triệu chứng bất thường là biện pháp hiệu quả nhất để bảo vệ bản thân và những người thân yêu trước “sát thủ vô hình” mang tên phế cầu.
